Nghiên cứu ESOMAR cho thấy:
Với danh sách chờ của NHS gần đạt mức cao nhất mọi thời đại, có lý do chính đáng để khuyến khích công chúng áp dụng các hành vi phòng ngừa như cải thiện chế độ ăn uống và tập thể dục. Tuy nhiên, có ba lý do tâm lý khiến việc thuyết phục công chúng áp dụng những hành vi này là vô cùng khó khăn.
Tháng 5 vừa qua, tôi rất vinh dự được trở thành tham luận viên tại một sự kiện kéo dài một ngày về phòng ngừa trong chăm sóc sức khỏe do Tập đoàn Adelphi tổ chức.
Với gần 10 triệu người ở Anh có thể đang chờ đợi các dịch vụ NHS, việc tập trung nhiều hơn vào các hành vi phòng ngừa như chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể giúp đáp ứng thách thức về nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng.
Tuy nhiên, việc đạt được sự tham gia còn khó khăn hơn trong việc phòng bệnh hơn là điều trị.
Bài viết này đề xuất ba cân nhắc tâm lý quan trọng để thu hút công chúng tham gia vào các hành vi y tế dự phòng:
1. Tương lai không phải là hiện tại
2. Phản ứng của chúng ta trước sự không chắc chắn là không chắc chắn
3. Con người là loài động vật giàu cảm xúc
Hãy bắt đầu với việc xem xét đầu tiên…
1. Tương lai không phải là hiện tại
Kinh tế học hành vi định nghĩa những thành kiến về nhận thức là “những sai sót mang tính hệ thống trong quá trình ra quyết định của con người”.
Những thành kiến nhận thức mô tả nhiều cách mà con người không phải lúc nào cũng làm những gì họ "nên" làm và các nhà kinh tế học hành vi đã xác định được gần 200 thành kiến nhận thức cho đến nay.
Một trong những thành kiến như vậy là “thành kiến hiện tại”. Điều này mô tả cách con người tập trung vào hiện tại một cách tự nhiên và thường ít quan tâm đến những gì có thể xảy ra trong tương lai.
Do đó, những thành kiến hiện tại đặt ra những thách thức đáng kể khi khuyến khích các hành vi y tế phòng ngừa.
Tóm lại, việc nói cho mọi người biết về những nguy cơ sức khỏe trong tương lai có thể không có tác động lớn so với việc nói cho họ biết về những nguy cơ sức khỏe hiện tại.
Vậy chúng ta có nên từ bỏ việc khuyến khích các hành vi sức khỏe phòng ngừa?
Không, nhưng với những thành kiến hiện tại, chúng ta cần suy nghĩ cẩn thận về cách tiếp cận của mình.
Ví dụ: nghiên cứu nhằm khuyến khích mọi người đóng góp nhiều hơn vào lương hưu của họ (một thách thức cổ điển giữa hiện tại và tương lai) cho thấy rằng việc cho mọi người xem những bức ảnh do AI tạo ra về tuổi già của họ có thể tập trung sự chú ý và tăng các khoản thanh toán hiện tại.
Ngoài ra, việc được nhắc nhở về một điều tốt đã làm trong quá khứ cũng có thể làm tăng khả năng điều đó sẽ xảy ra lần nữa trong tương lai, như nghiên cứu về mức độ hoạt động thể chất ở người lớn mắc bệnh tiểu đường loại 2 cho thấy.
2. Phản ứng của chúng ta trước sự không chắc chắn là không chắc chắn
Yếu tố tâm lý quan trọng thứ hai cần cân nhắc khi khuyến khích các hành vi y tế dự phòng là phản ứng của con người trước sự không chắc chắn là không thể đoán trước được.
Theo thuật ngữ kinh tế học hành vi, điều này là do ác cảm mơ hồ - mô tả cách con người thường thích sự chắc chắn hơn sự không chắc chắn.
Ví dụ, khi được cung cấp thông tin về những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe, một số người hoàn toàn bỏ cuộc - tỏ ra quá tự tin rằng mọi hậu quả tiêu cực có thể xảy ra với họ sẽ không xảy ra với họ.
Ví dụ, khi được cung cấp thông tin về những nguy cơ ẩn đối với sức khỏe, rất nhiều người hoàn toàn bỏ cuộc - tuyên bố quá tự tin rằng mọi hậu quả tiêu cực có thể xảy ra với họ sẽ không xảy ra với họ.
Vì vậy, chúng ta có nên trì hoãn nỗ lực khuyến khích các hành vi sức khỏe phòng ngừa?
Không. Thay vào đó, chúng ta nên đương đầu với thách thức khi xây dựng các thông điệp phòng ngừa.
Những điều này nên tập trung vào những sự thật rõ ràng, mơ hồ mà chúng ta biết là đúng – và tránh tạo ra sự không chắc chắn bằng cách thông báo về các yếu tố có thể liên quan đến hậu quả tiêu cực về sức khỏe.
3. Con người là loài động vật giàu cảm xúc
Điểm cân nhắc quan trọng cuối cùng là - như cuốn sách xuất sắc này giải thích - con người là sinh vật có cảm xúc.
Điều đặc biệt quan trọng là phải xem xét cảm xúc của con người khi xem xét các hành vi phòng ngừa sức khỏe như chế độ ăn uống và tập thể dục.
Ví dụ, mặc dù có bằng chứng cho thấy việc truyền tải thông điệp về những hậu quả tiêu cực có thể xảy ra đối với sức khỏe khi thực hiện (hoặc không thực hiện) các hành vi phòng ngừa có thể thành công nhưng những thông điệp này phải được thể hiện một cách thận trọng. Tạo ra sự xấu hổ hoặc ngụ ý đổ lỗi có thể gây ra những phản ứng tiêu cực và phản tác dụng.
Vậy chúng ta có nên cố gắng tránh né cảm xúc?
Không. Có nhiều cách tinh tế hơn.
Ví dụ, một giải pháp thay thế là giao tiếp để khơi gợi hoặc nâng cao nhận thức hoặc dự đoán về sự hối tiếc trong tương lai vì đã không tham gia vào các hành vi phòng ngừa sức khỏe.
Nghiên cứu cho thấy rằng những thông điệp tập trung vào sự hối tiếc thay vì những cảm xúc nguy hiểm hơn có thể làm tăng động lực của mọi người đối với các hành vi sức khỏe phòng ngừa, như nghiên cứu này cho thấy, làm tăng sự chấp nhận sàng lọc cổ tử cung.
